Chiến thuật đàm phán kinh tế của Trump về thuế quan và thực tế hiện tại

Chiến thuật đàm phán kinh tế của Donald Trump – đặc biệt trong nhiệm kỳ tổng thống 2017–2021 – nổi bật bởi chủ nghĩa bảo hộ, khẩu hiệu “America First” và việc sử dụng thuế quan như một công cụ chiến lược nhằm ép buộc các đối tác thương mại phải nhượng bộ. Dưới đây là phân tích từng phần theo các đối tác chính:

MỤC LỤC BÀI VIẾT

🔶 1. Trung Quốc: “Chiến tranh thương mại” quy mô lớn

Chiến thuật: Trump áp thuế lên hàng trăm tỷ USD hàng hóa Trung Quốc để buộc Bắc Kinh thay đổi chính sách về trợ cấp công nghiệp, ăn cắp tài sản trí tuệ, và thâm hụt thương mại lớn với Mỹ.
Kết quả: Giai đoạn 2018–2019 là căng thẳng đỉnh điểm. Trung Quốc cũng đáp trả bằng thuế quan lên hàng hóa Mỹ. Kết thúc bằng Thỏa thuận Thương mại Giai đoạn 1 (Phase One Deal) năm 2020, nhưng phần lớn cam kết của Trung Quốc không được thực hiện hoàn toàn.
Tác động: Gây tổn thất cho cả hai nền kinh tế, nhất là nông dân Mỹ và doanh nghiệp nhỏ.

🔶 2. Nhật Bản: Đàm phán thành công hơn

Chiến thuật: Đe dọa áp thuế xe hơi, Trump ép Nhật ký Hiệp định thương mại song phương, với cam kết nhập khẩu thêm hàng nông sản Mỹ.
Kết quả: Hai bên đạt thỏa thuận vào 2019. Nhật đồng ý giảm thuế nhập khẩu nông sản, đổi lại Mỹ không đánh thuế ô tô.
Đánh giá: Win-win nhẹ, ít căng thẳng hơn Trung Quốc. Mỹ không hoàn toàn đạt FTA toàn diện như kỳ vọng.

🔶 3. EU: Gây áp lực liên tục nhưng thiếu đột phá

Chiến thuật: Dọa áp thuế lên ô tô châu Âu, sử dụng vụ kiện Boeing–Airbus tại WTO để áp thuế trả đũa.
Kết quả: EU phần lớn giữ lập trường cứng rắn. Đàm phán diễn ra chậm, không có thỏa thuận toàn diện.
Đánh giá: Trump không đạt được nhiều nhượng bộ từ EU. Áp lực lớn nhưng thiếu hiệu quả dài hạn.

🔶 4. Canada và Mexico: Đàm phán lại NAFTA thành USMCA

Chiến thuật: Dọa rút khỏi NAFTA, áp thuế thép – nhôm để gây áp lực.
Kết quả: Hai nước đồng ý ký USMCA (Hiệp định Mỹ–Mexico–Canada), có điều khoản có lợi hơn cho lao động Mỹ, nhất là ngành xe hơi.
Đánh giá: Một trong những thành công đàm phán rõ ràng nhất của Trump. Tuy nhiên, vẫn là cải tiến của NAFTA chứ không phải “hiệp định mới hoàn toàn”.

🔶 5. Hàn Quốc: Đàm phán FTA nhanh chóng

Chiến thuật: Dọa rút khỏi FTA Mỹ–Hàn (KORUS), ép Hàn giảm thâm hụt thương mại và mở cửa ngành ô tô.
Kết quả: Hai bên nhanh chóng ký sửa đổi FTA 2018, Hàn Quốc nhượng bộ một phần.
Đánh giá: Một thắng lợi nhỏ cho Trump, ít tốn kém chính trị.

🔶 6. Đông Nam Á: Tác động gián tiếp

Chiến thuật: Không áp lực trực tiếp như với Trung Quốc, nhưng chính sách của Trump tạo cơ hội dịch chuyển chuỗi cung ứng sang Đông Nam Á.
Hệ quả: Việt Nam, Thái Lan, Indonesia hưởng lợi vì doanh nghiệp rời Trung Quốc để tránh thuế Mỹ.
Tuy nhiên: Trump từng chỉ trích Việt Nam là “kẻ lạm dụng thương mại tồi tệ hơn cả Trung Quốc” (2019), nhưng không áp dụng thuế lớn.

🔻 Trump có đang thất thế hiện tại (2025)?

Tùy theo ngữ cảnh, có thể phân tích thành hai phần:

🔹 Về hiệu quả lâu dài của chiến lược thuế quan:

Tác động tiêu cực rõ rệt: Chi phí tăng với doanh nghiệp Mỹ, tổn thất cho nông dân, không giảm được thâm hụt thương mại như mong đợi.
Ít tác động cải cách bền vững: Trung Quốc không thay đổi cấu trúc kinh tế căn bản, EU giữ vững lập trường, nhiều thỏa thuận mang tính tạm thời.
Chuyển dịch chuỗi cung ứng: Thành công gián tiếp, nhưng không do chính sách chủ động bài bản của Trump.

🔹 Về tình hình hiện tại (2025):

Nếu xét về chiến dịch tranh cử 2024 (giả định đang hoặc sắp tranh cử): Một số chính sách cũ bị chỉ trích vì gây ra lạm phát và mất ổn định chuỗi cung ứng.
Các đối thủ như Trung Quốc ngày càng tìm cách “phi Mỹ hóa” chuỗi cung ứng, giảm ảnh hưởng của Mỹ.
Sự kiện toàn cầu (như chiến tranh, chuỗi cung ứng toàn cầu hậu COVID) làm suy yếu hiệu quả của chính sách thuế quan như một công cụ đàm phán.

✅ Kết luận:

Chiến lược thuế quan của Trump mang tính ép buộc, trực diện, và phi truyền thống, tạo ra vài thành công chiến thuật (như USMCA), nhưng thiếu hiệu quả chiến lược lâu dài và gây ra tác động phụ tiêu cực đến nền kinh tế Mỹ. Hiện tại, trong bối cảnh toàn cầu và chính trị nội bộ Mỹ, Trump không còn chiếm ưu thế rõ rệt trong thương mại quốc tế – nếu tái áp dụng chiến lược cũ, có nguy cơ đối mặt với phản ứng dữ dội hơn từ cả đối tác và doanh nghiệp Mỹ.