Vì sao Campuchia trở thành điểm đến lý tưởng cho tội phạm lừa đảo

Campuchia đã nổi lên thành điểm nóng của ngành lừa đảo trực tuyến toàn cầu. Theo báo cáo LHQ, có khoảng 100.000 người bị giam giữ trong các “trung tâm lừa đảo” tại Campuchia, với doanh thu ước tính hàng tỷ đô la mỗi năm. Dịch COVID-19 tạo cơ hội cho các nhóm tội phạm chủ yếu do người Trung Quốc cầm đầu tận dụng khách sạn và casino bỏ hoang (nhất là ở Sihanoukville, Poipet) để thiết lập các khu “đào tạo lừa đảo” quy mô công nghiệp. Nhiều báo cáo quốc tế (Amnesty, UNODC, USIP, Reuters) đánh giá rằng tình trạng này phát triển mạnh một phần do hệ thống pháp luật và thực thi ở Campuchia còn yếu kém, cùng với sự “thông đồng ngầm” giữa chính quyền địa phương và tội phạm.

Môi trường pháp lý và thực thi pháp luật tại Campuchia

Pháp quyền yếu kém, tham nhũng tràn lan: Cambodia xếp thứ 141/142 trên Chỉ số Rule of Law của World Justice Project (chỉ hơn Venezuela). Điều này phản ánh năng lực pháp lý và kiểm soát tội phạm rất hạn chế. Theo Amnesty, cơ quan chức năng “hầu như bất lực” hoặc chỉ điều tra hời hợt các vụ lừa đảo, thậm chí có dấu hiệu cảnh sát “bảo kê” cho tội phạm Trung Quốc (họ không đóng cửa các trung tâm đã biết và bị tố cáo vi phạm nhân quyền). Một trùm lừa đảo còn tự tin tuyên bố “băng nhóm Trùng Khánh sẽ quyết định sự ổn định của Sihanoukville” trên, cho thấy tội phạm đã mạnh đến mức thao túng cả an ninh địa phương.

Luật pháp chưa theo kịp tội phạm mạng: Hệ thống pháp luật Campuchia còn thiếu quy định cụ thể đối với các hình thức lừa đảo công nghệ cao mới. Lực lượng cảnh sát thiếu huấn luyện và kinh nghiệm điều tra tội phạm mạng quốc tế; nhiều cán bộ không nhận ra các dấu hiệu tội phạm tinh vi. Việc di chuyển tự do trong khối ASEAN (visa miễn phí) và hạ tầng viễn thông lỏng lẻo cũng tạo kẽ hở cho tội phạm lợi dụng đi lại dễ dàng, trao đổi tiền bạc xuyên biên giới mà ít khi bị kiểm soát.

Thi hành pháp luật thiếu quyết liệt: Mặc dù chính quyền Campuchia tuyên bố thắt chặt chống lừa đảo (thành lập ủy ban đặc trách đầu 2025 do Thủ tướng Hun Manet đứng đầu), thực tế chiến dịch của cảnh sát còn hạn chế. Theo Amnesty và Reuters, hơn hai phần ba trung tâm lừa đảo ở Campuchia không bị điều tra triệt để, hoặc tiếp tục hoạt động sau các vụ đột kích nửa vời. Cảnh sát thường chỉ cứu được vài nạn nhân trong khi chủ doanh nghiệp lừa đảo còn lại thản nhiên bỏ trốn. Sự thiếu nghiêm khắc này khiến tội phạm càng ngày càng coi nhẹ pháp luật Campuchia.

Giám sát và quản lý tội phạm mạng, lừa đảo trực tuyến

Quy mô và tính chất mới của tội phạm: Theo LHQ, hàng trăm nghìn người bị bắt cóc, lừa gạt vào các trung tâm lừa đảo ở Đông Nam Á (trong đó Campuchia và Myanmar là tâm điểm) kể từ đại dịch. Nạn nhân thường có trình độ cao và được tuyển qua mạng, sau đó bị ép làm trò lừa đảo phức tạp qua tin nhắn hoặc gọi điện lừa tình, lừa tiền. Sự tinh vi này vượt xa kinh nghiệm truyền thống của cảnh sát Campuchia.

Thiếu năng lực kỹ thuật và chia sẻ thông tin: Campuchia chưa đầu tư đủ cho lực lượng cảnh sát chuyên trách tội phạm mạng. Báo cáo của LHQ chỉ ra nhiều quan chức không đủ năng lực, công cụ để điều tra và truy tố các tổ chức lừa đảo xuyên quốc gia. Sự phân tán của các kênh giao tiếp (Mạng xã hội, Telegram, ví tiền điện tử, các “chợ đen” trực tuyến) cũng làm khó cơ quan điều tra.

Hệ thống thanh toán và ngân hàng lỏng lẻo: Tội phạm lừa đảo thường sử dụng các dịch vụ tài chính không giấy phép hoặc ngân hàng ngầm để rửa tiền. Ví dụ, các nhóm này từng thiết lập cả một “thị trường ngầm” thanh toán (như Huione Guarantee) tại Phnom Penh, xử lý hàng tỷ USD giao dịch điện tử, rồi rút phép nhưng vẫn tiếp tục hoạt động như ngân hàng bóng. Sự chồng chéo cơ quan quản lý tài chính và lỗ hổng kiểm soát giao dịch đã tạo điều kiện cho tiền lừa đảo chảy tự do trong nền kinh tế Campuchia.

Tổ chức tội phạm trong nước và quốc tế

Các băng nhóm Trung Quốc chi phối: Hầu hết các trung tâm lừa đảo quy mô lớn ở Campuchia được dựng lên bởi các băng nhóm người Hoa – từ tội phạm ‘Giang hồ’ di cư sang đến những băng đảng có tổ chức. Amnesty và các báo cáo cho biết các trùm lừa đảo Trung Quốc tuyển lao động qua mạng, lừa dối hoặc bán sang Campuchia làm việc dưới điều kiện nô lệ và cưỡng bức. Các nhóm này rất chuyên nghiệp, có hệ thống chỉ huy từ xa và sử dụng vũ khí, bảo vệ vây quanh “lò” lừa đảo.

Sự liên minh với tội phạm địa phương: Các tội phạm lừa đảo cũng kết hợp với các băng nhóm và các quan chức Campuchia. Báo cáo của Humanity Research và UNODC cho thấy các công ty Trung Quốc như Prince Group hay Huione Group có quan hệ thân thiết với giới chức cao cấp Campuchia và được cho là “nơi kết nối” cho hoạt động lừa đảo xuyên quốc gia. Đồng thời, một số đại gia và quan chức địa phương bị cáo buộc hưởng lợi trực tiếp từ các mạng lưới này, cho phép chúng hoạt động công khai mà không lo bị triệt phá.

Tinh vi và khép kín: Ngành lừa đảo đã phát triển thành một chuỗi “công nghiệp tội phạm” từ tìm kiếm nạn nhân đến thanh toán và rửa tiền. Họ dùng ngân hàng ngầm, tiền ảo USDT để rút tiền mặt, di chuyển công dân giữa nhiều nước qua biên giới mà không bị phát hiện. Mô hình này rất “chuyên môn hóa” và phát triển khép kín, cho phép một nhóm có thể hoạt động trong nhiều nước cùng lúc, từ Campuchia, Myanmar, Lào… đến châu Phi và Nam Mỹ.

Vai trò khu kinh tế đặc biệt, casino và khu vực biên giới

Vai trò của các khu kinh tế đặc biệt (KKT): Các KKT như Bavet (Svay Rieng), Poipet (Banteay Meanchey) hay thậm chí “đặc khu” Phnom Penh đã bị tội phạm tận dụng làm nơi ẩn náu và hoạt động. Ví dụ, Công an tỉnh Thanh Hóa (Việt Nam) cho biết các đối tượng lừa đảo thuê nhà trong khu “tự trị” (KKT) ở thành phố Bavet, được chủ Trung Quốc trang bị 20 máy tính và Wifi để điều hành phi vụ lừa đảo xuyên quốc gia. Các KKT này thường gần biên giới, ít quản lý nghiêm nên tội phạm có thể nhập cảnh, lập văn phòng lừa đảo rồi di chuyển giữa Campuchia và nước láng giềng một cách dễ dàng.

Casino, khách sạn bỏ hoang: Trước đây Campuchia cho phép đánh bạc trực tuyến, dẫn đến bùng nổ casino, nhưng cấm năm 2019. Đến nay nhiều sòng bạc, khách sạn bị bỏ hoang ở Sihanoukville, Poipet… đã bị các băng nhóm Trung Quốc “thâu tóm” làm thành những khu “căn cứ” lừa đảo kiên cố, có tường rào thép gai, bảo vệ vũ trang. Chúng biến đây thành các “compound” kiểu nhà tù, khép kín, nuôi giữ hàng trăm người để thực hiện cuộc gọi lừa tình, lừa tiền.

Khu vực biên giới với Thái Lan: Các thị trấn biên giới như Poipet, Bavet là đầu mối qua lại quốc tế. Tại Poipet, liên quân cảnh sát Thái – Campuchia đã đột kích giải cứu 215 nạn nhân từ một tòa nhà lừa đảo chung cư năm 2025. Nhiều vụ án cho thấy tội phạm đặt “đại bản doanh” ngay sát biên giới để lừa người Trung, Lào, Thái nhập cảnh làm việc rồi chuyển họ sang Campuchia. Hệ thống cửa khẩu nhẹ, kiểm soát nhập cư thả nổi (visa miễn phí) khiến vùng biên trở thành nơi lý tưởng để thuê lao động và di chuyển kín đáo trong mạng lưới lừa đảo.

Báo cáo và nhận định từ tổ chức quốc tế, truyền thông uy tín

Các tổ chức quốc tế và báo chí lớn đều cảnh báo Campuchia đã trở thành “trung tâm lừa đảo toàn cầu”. Amnesty International (2025) công bố báo cáo “I Was Someone Else’s Property” với 53 khu scamming compounds tại Campuchia, cho thấy “bằng chứng thỏa thuận giữa tội phạm Trung Quốc và cảnh sát Campuchia” và tình trạng nhà nước “bất lực, có phần dung túng”. Liên Hợp Quốc và RFA dẫn báo cáo LHQ (2023) ghi nhận Cambodia và Myanmar là hai “tâm dịch” mới của nạn buôn người ép làm lừa đảo, với ít nhất 100.000 nạn nhân tại , doanh thu lừa đảo đạt hàng tỷ USD. Báo cáo UNODC (2025) khẳng định Campuchia nằm trong “các khu vực khung pháp lý yếu kém”, các mạng lưới lừa đảo neo vào các KKT và casino, với bằng chứng hạ tầng gia tăng nhanh chóng tại Sihanoukville, Phnom Penh, Koh Kong…. Hàng loạt điều tra truyền thông (Reuters, Al Jazeera, BBC, CNBC) cũng phơi bày quy mô “đế chế lừa đảo” tại Campuchia, ước tính chiếm nửa GDP nước này. Tất cả chỉ ra: mức độ lừa đảo ở Campuchia đã vượt tầm kiểm soát, gắn liền với các yếu tố thể chế và kinh tế địa phương.

Phản ứng của chính phủ Campuchia và cộng đồng quốc tế

Cam kết và biện pháp của Campuchia: Sau các chỉ trích, chính quyền Campuchia khẳng định đã thành lập “Ban chỉ đạo liên ngành phòng, chống lừa đảo công nghệ cao” (do Thủ tướng Hun Manet đứng đầu) từ tháng 1/2025. Giới chức nước này tuyên bố sẽ truy quét các “ổ nhóm lừa đảo”, nhưng cho đến nay các biện pháp vẫn mang tính manh mún. Nhiều trường hợp báo chí đưa tin cảnh sát chỉ phong tỏa tạm thời hoặc buộc nạn nhân tự liên lạc để được cứu.

Hợp tác quốc tế: Campuchia đang chịu sức ép phối hợp với các nước. Trung Quốc đã phối hợp với Phnom Penh bắt giữ, dẫn độ hàng trăm nghi phạm tội phạm mạng người Hoa về nước điều tra. Hai bên cũng ký thỏa thuận chống tội phạm có tổ chức, cùng phối hợp đột kích các tụ điểm lừa đảo liên quan công dân Trung Quốc. Campuchia còn hợp tác với Thái Lan; ví dụ đầu 2025, cảnh sát Thái – Campuchia giải cứu chung 215 nạn nhân bị nhốt tại Poipet. Đồng thời, Campuchia đã từng cấm đánh bạc trực tuyến từ 2019 để xoá bỏ căn cứ lừa đảo ở.

Áp lực từ cộng đồng quốc tế: Nhiều chính phủ và tổ chức toàn cầu lên tiếng chỉ trích hoặc cảnh báo Campuchia. Thủ tướng Thái Lan từng yêu cầu Campuchia siết chặt biên giới và trấn áp các ổ lừa đảo. Amnesty và Liên Hợp Quốc công khai chỉ trích Campuchia “khoanh tay chịu trận” trước vi phạm nhân quyền tại các compound. Cộng đồng quốc tế còn khuyến cáo nạn nhân và tăng cường chia sẻ tình báo để đối phó. Đáp lại, Chính phủ Campuchia nhiều lần phủ nhận hỗ trợ tội phạm, kêu gọi hợp tác thay vì đổ lỗi. Tuy nhiên, xu hướng tăng cường hợp tác quốc tế (giữa Campuchia – Trung – Thái – Mỹ) và áp lực dư luận đang thúc ép Phnom Penh phải cải thiện hành động mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.