Sống Tự Nhiên, Không Sợ Tuổi Tác, Tìm Kiếm Sự “Vừa Phải”

Lời Thì Thầm Của Thời Gian và Sức Mạnh Của Ngôn Từ

Trong dòng chảy không ngừng của cuộc đời, có một điều luôn tồn tại, không thể chối từ, đó là sự lớn lên và già đi. Haruki Murakami, nhà văn Nhật Bản nổi tiếng, đã chạm đến một chân lý sâu sắc về cách chúng ta đối diện với tuổi tác. Ông thẳng thắn: “Người tự nhiên mà sống là được rồi, căn bản không cần phải giả vờ trẻ trung.”

Lời nói của Murakami như một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng mạnh mẽ về sức mạnh của ngôn từ và tâm lý tự ám thị. Khi ông nói: “Khi một người tự xưng ‘tôi đã là chú/bác rồi’ (dù chỉ là nói đùa hay khiêm tốn), anh ta đã trở thành chú/bác thực sự,” nó không chỉ là một quan sát xã hội, mà là một phép ẩn dụ cho việc chúng ta tự đóng khung và giới hạn bản thân. Phụ nữ cũng không ngoại lệ. Việc chấp nhận và tự gọi mình bằng những danh xưng mang nặng tính định kiến tuổi tác như “cô/dì” hay “bà/mợ” đã vô tình trao quyền cho tuổi tác chi phối tinh thần và hành động của mình. Lời nói, một khi thốt ra, mang theo sức mạnh định hình thực tại, một sự thật đã được cha ông ta đúc kết từ ngàn xưa.

Nguyễn Trãi, nhà văn hóa lớn của Việt Nam, từng dạy: “Thân ta đã thế, ta nên thế.” Ý nghĩa không nằm ở sự chấp nhận số phận một cách thụ động, mà là sự chấp nhận bản thể hiện tại, bao gồm cả tuổi tác, để sống một cách chân thật nhất. Khi ta không còn bị ám ảnh bởi việc “chống lại” thời gian, ta sẽ giải phóng năng lượng để sống trọn vẹn.

Sự Thanh Thản Trong Việc Quên Đi Năm Tháng

Murakami đề xuất một cách tiếp cận đầy trí tuệ với tuổi tác: “Điều quan trọng nhất là cố gắng không nghĩ về nó. Bình thường cứ quên nó đi là được.”

Đây không phải là một sự phủ nhận thực tế, mà là một sự ưu tiên tinh thần. Việc liên tục tính toán, so sánh, và lo âu về những con số trên giấy khai sinh chỉ làm hao mòn năng lượng sống. Sự già đi về thể chất là một quá trình sinh học, nhưng sự già cỗi về tinh thần lại là một lựa chọn tâm lý.

Mỗi buổi sáng, khi đứng trước gương, ai trong chúng ta mà chẳng một lần thốt lên: “Ôi, mình đã già đi rồi!” Nhưng ngay sau đó, điều quan trọng là phải có sự tự vấn thứ hai: “Nhưng tuổi tác thì vẫn phải tăng lên mỗi ngày. À, thì ra chỉ có vậy thôi.” Đây là một quá trình chấp nhận sự thật một cách điềm tĩnh, không kịch tính hóa hay tự thương hại bản thân.

Trong văn hóa Việt Nam, Phạm Duy Tốn (một nhà văn hiện đại, không phải cổ nhân nhưng câu nói rất gần gũi) từng nói: “Đời người như chiếc bóng đèn, cháy đến đâu sáng đến đấy.” Tuổi tác chỉ là số năm đã “cháy,” điều quan trọng là độ “sáng” của tinh thần và trải nghiệm.

Vẻ Đẹp Của Sự “Vừa Phải” (恰到好处)

Khái niệm trung tâm mà Murakami đề cập chính là “Vừa phải” (恰到好处 – Chàdàohǎochù) – một trạng thái hoàn hảo, không thừa không thiếu, không cần gắng gượng.

Murakami tự nhận xét về bản thân mình bằng một sự khiêm tốn đầy tự tin: “Ngoại hình không tuấn tú, chân cũng không dài, lại còn hát dở, không phải thiên tài, nghĩ kỹ thì gần như không có điểm mạnh nào đáng kể.” Nhưng ông kết luận: “Tuy nhiên, bản thân tôi lại thấy ‘giả sử nói rằng như thế là vừa phải, thì nó chính là vừa phải’.”

Đây là một triết lý sống vô cùng sâu sắc, vượt lên trên sự hoàn hảo theo tiêu chuẩn xã hội để tìm kiếm sự hài hòa cá nhân.

• Không quá may mắn trong tình duyên sẽ giữ cho cuộc đời không rơi vào “mớ bòng bong.”
• Chân không quá dài sẽ giúp ghế máy bay không bị chật chội hơn.
• Hát không quá hay sẽ tránh được việc “hát quá nhiều ở quán karaoke, đến nỗi cổ họng mọc polyp.”
• Không phải là thiên tài sẽ không phải lo lắng về việc “một ngày nào đó tài năng sẽ cạn kiệt.”

Triết lý này của Murakami gợi nhắc đến tinh thần “Tri túc, tiện túc” (知足便足) của Phật giáo và Lão giáo, nghĩa là biết đủ là đủ.

Thiền sư Mãn Giác (một cổ nhân Việt) từng có câu thơ nổi tiếng:

Xuân khứ bách hoa lạc, Xuân đáo bách hoa khai. Sự trục nhãn tiền quá, Lão tòng đầu thượng lai. Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận, Đình tiền tạc dạ nhất chi mai.

Ý thơ này không chỉ nói về sự luân chuyển của thời gian (“Lão tòng đầu thượng lai”), mà còn khẳng định sự hiện diện của cái đẹp, cái tinh túy ngay trong khoảnh khắc hiện tại (“Đình tiền tạc dạ nhất chi mai”). Sự “Vừa phải” chính là “nhất chi mai” ấy, là sự chấp nhận và trân trọng cái đẹp đơn sơ, trọn vẹn của chính mình, bất kể tuổi tác hay thiếu sót.

Lý Công Uẩn (Vua Lý Thái Tổ) trong Chiếu dời đô có viết: “Trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu thấy thuận tiện thì thay đổi.” Mặc dù nói về việc nước, nhưng tinh thần “nếu thấy thuận tiện” hay “thấy hợp lý” cũng là một sự phản ánh của việc tìm kiếm sự hài hòa, sự “vừa phải” trong hành động và quyết định.

Hành Trình Chấp Nhận Bản Thân

Việc chấp nhận tuổi tác và sự “vừa phải” của bản thân là một hành trình dài, đòi hỏi sự dũng cảm và lòng tự trọng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh (một người nổi tiếng có tầm ảnh hưởng lớn) đã để lại một tư tưởng sâu sắc về việc sống và làm việc:

Không có việc gì khó, Chỉ sợ lòng không bền, Đào núi và lấp biển, Quyết chí ắt làm nên.

Tinh thần này áp dụng hoàn toàn vào việc xây dựng tinh thần sống tích cực. Việc rũ bỏ những gánh nặng tâm lý về tuổi tác và những tiêu chuẩn không thực tế về bản thân chính là một “việc khó,” đòi hỏi “lòng bền.”

Khi chúng ta đạt đến trạng thái “Cứ như thế là vừa phải”, những danh xưng như “chú/bác” hay “cô/dì” trở nên vô nghĩa. Chúng ta chỉ đơn thuần là một “người vừa phải,” một cá thể đã sống và trải nghiệm, và đang tiếp tục sống một cách trọn vẹn nhất có thể.

Chân Lý Của Hiện Tại

Cuối cùng, dù cuộc đời có xoay vần ra sao, dù những điều tốt hay xấu đã xảy ra, mọi thứ đều có sự an bài riêng của nó.

Danh ngôn cổ Việt Nam có câu: “Sông có khúc, người có lúc.” Câu này không chỉ nói về sự thay đổi của vận mệnh, mà còn nhắc nhở rằng mỗi khoảnh khắc, mỗi giai đoạn trong đời đều là “lúc” cần phải trải qua.

Mọi thứ đều vừa vặn và đúng lúc:

• Quá khứ không thể quay lại.
• Tương lai chưa đến.
• Chỉ có bước chân ta đang đặt xuống mới là thực tại duy nhất.

Sự “vừa phải” không phải là một sự thỏa hiệp tầm thường, mà là một trạng thái giác ngộ mà ở đó, chúng ta ngừng đấu tranh với những gì không thể thay đổi (như tuổi tác) và bắt đầu trân trọng những gì đang có.

Hãy cùng nhau nỗ lực để đạt được sự thanh thản này. Đừng để tuổi tác trở thành gông cùm. Hãy để nó trở thành một dấu ấn, một chương trình bày đầy đủ những trải nghiệm và sự thông thái của một người biết cách sống “vừa phải” – sống tự nhiên, chân thật, và trọn vẹn trong từng khoảnh khắc.