Cuộc chiến của israel và iran phản ánh đầy đủ cuộc chiến tranh vì tôn giáo và những giá trị niềm tin khác biệt.

Cuộc xung đột này, được xem là hai thế lực lớn nhất tại trung đông những ngày qua đang nóng lên từng ngày trong những tháng giữa năm 2025.
Cuộc chiến, được đánh giá có thể khiến trật tự tại trung đông được thay đổi hoàn toàn. Và cuộc chiến, này có thể khơi mào một cuộc chiến toàn diện ở trung đông. Rất có thể cuộc chiến này, sẽ đẩy thế giới đến một thời kỳ hỗn loạn mới.
Hôm nay, chúng ta không đánh giá sự đúng sai của cuộc chiến, củng không đánh giá tác động của cuộc chiến. Chúng ta sẽ đánh giá nhìn nhận cuộc chiến này dưới một góc độ nguồn gốc của cuộc chiến. Một bản chất nằm sẵn trong con người, và được hình thành trong xã hội loài người. Mỗi khi bùng phát sẽ tạo nên những cuộc chiến tranh thảm khốc. Đó chính là, niềm tin tôn giáo và những giá trị niềm tin của xã hội.

Cuộc đối đầu giữa Israel và Iran không chỉ là một xung đột địa chính trị đơn thuần mà còn phản ánh sâu sắc một cuộc chiến tranh vì tôn giáo và những giá trị niềm tin khác biệt. Dưới đây là phân tích chi tiết về cách mà tôn giáo và niềm tin đã góp phần thổi bùng và duy trì mâu thuẫn này:

1. Tôn giáo là gốc rễ sâu xa của xung đột.

Tuy cùng gốc rễ từ Abraham nhưng Do Thái và Hồi Giáo lại có những niềm tin và cách diễn giải khác biệt.

• Israel là một nhà nước Do Thái, nơi Do Thái giáo (Judaism) không chỉ là tôn giáo mà còn là cốt lõi của bản sắc dân tộc và chính trị. Nơi mà người Do Thái tin tưởng họ có một giao ước đặc biệt với Thượng đế.
• Iran là một nước Cộng hòa Hồi giáo, với hệ thống chính trị dựa trên Hồi giáo Shia. Nơi mà những người hồi giáo sống theo những nguyên tắc và giới luật đạo hồi theo đức tin với thánh Allah. Tôn giáo không chỉ là đời sống tín ngưỡng mà còn chi phối toàn bộ quyền lực chính trị.

=> Hai hệ thống niềm tin này khác biệt hoàn toàn và gần như không thể hòa giải:
Một bên là quốc gia dân tộc (Israel) với tôn giáo cổ xưa, niềm tin phục quốc, bảo vệ dân do thái của mình. Một bên là nhà nước thần quyền (Iran) với sứ mệnh tôn giáo toàn cầu.

2. Tư tưởng thần học và vai trò “kẻ thù” trong giáo lý

• Trong thế giới quan của những nhóm Hồi giáo do Iran hậu thuẫn, Israel thường bị xem là “nhà nước tà ác” hay “kẻ thù của Hồi giáo”. Các hành động chiếm đất của người palestine, tấn công các quốc gia hồi giáo, các cuộc chiến không hồi kết giữa Israel và người hồi giáo trong khu vực, là cái cớ cho Iran xem họ là kẻ thù không đội trời chung với thế giới Hồi Giáo.
• Ngược lại, trong tâm thức của nhiều người Do Thái, đặc biệt là ở Israel, Iran là hiện thân của mối đe dọa diệt chủng tiềm tàng, đặc biệt sau khi các lãnh đạo Iran tuyên bố phủ nhận Holocaust, hoặc liên tục đòi “xóa sổ Israel khỏi bản đồ trung đông”. Với những người Do Thái phục quốc, các tuyên bố như vậy không khác gì là những lời tuyên chiến trực tiếp.

3. Chủ nghĩa dân tộc tôn giáo và sự bất dung thứ

• Iran hậu thuẫn nhiều nhóm vũ trang như Hezbollah ở Lebanon, Hamas ở Palestine, với lý do “giải phóng” người Hồi giáo khỏi sự chiếm đóng của Israel.
• Trong khi đó, Israel coi các nhóm này là mối nguy hại hiện hữu, không chỉ về mặt quân sự mà cả về mặt tôn giáo – nơi mà những giá trị Do Thái bị phủ định bởi chủ nghĩa Hồi giáo.

=> Cả hai bên đều mang trong mình một tư duy sứ mệnh, một loại niềm tin tuyệt đối rằng mình đang chiến đấu cho điều “đúng đắn” và “thiêng liêng”, theo niềm tin tôn giáo của họ. Chúng ta đều biết rằng, không thể nào xóa bỏ một cách dễ dàng niềm tin tôn giáo của một cá nhân, nhóm xã hội, dân tộc nào đó. Chính điều này làm mâu thuẫn trở nên khốc liệt và dai dẳng.

4. Cuộc chiến của biểu tượng và niềm tin

• Đối với Iran, việc chống lại Israel còn là biểu tượng của sự kháng cự trước phương Tây, bởi Israel là đồng minh thân cận của Mỹ. Điều này khiến Iran như một nhà lãnh đạo tối cao trong thế giới Hồi Giáo, đang chống lại sự “xâm lăng” văn hóa, xâm phạn các “giá trị” Đạo Hồi mà Phương Tây có thể làm.
• Đối với Israel, việc sống sót và phát triển trong một vùng đất bị vây quanh bởi các thế lực thù địch là biểu tượng của niềm tin tồn tại và định mệnh lịch sử của dân tộc Do Thái. Khẳng định lại người Do Thái họ có một giao ước đặc biệt với Thượng đế.

5. Khả năng hòa giải rất thấp vì xung đột mang tính bản thể

Không giống như những mâu thuẫn lãnh thổ hay kinh tế có thể đàm phán, xung đột vì niềm tin tôn giáo thường khó có điểm chung. Khi mỗi bên đều tin rằng mình đang thực thi ý chí thần thánh, thì sự nhượng bộ dễ bị coi là “phản bội đức tin”.

Chúng ta có thể rút ra được rằng.

Cuộc chiến giữa Israel và Iran không chỉ là xung đột quân sự. Nó là cuộc chiến giữa hai hệ thống niềm tin, hai thế giới quan, và hai bản sắc tôn giáo vốn không thể cùng tồn tại trong tư duy cực đoan của cả hai phía. Chính vì vậy, xung đột này là minh chứng điển hình cho một cuộc chiến vì tôn giáo và giá trị niềm tin khác biệt, nơi hòa bình thực sự chỉ có thể đến khi cả hai bên học được cách chấp nhận sự khác biệt. Điều hiện tại vẫn còn quá xa vời với hai nước.